Dołącz do nas na Facebooku

x

Nasza strona używa plików cookies. Korzystając ze strony, wyrażasz zgodę na używanie cookies zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Więcej.

Zapomniałem hasła
Nie mam jeszcze konta
Połącz z Facebookiem Połącz z Google+ Połącz z Twitter
Esensja
dzisiaj: 30 września 2023
w Esensji w Esensjopedii

Jacek Dukaj
‹Wroniec›

EKSTRAKT:80%
WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułWroniec
Data wydania12 listopada 2009
Autor
Wydawca Wydawnictwo Literackie
ISBN978-83-08-04392-9
Format248s. 145×205mm; oprawa twarda
Cena39,90
WWW
Zobacz w
Wyszukaj wMadBooks.pl
Wyszukaj wSelkar.pl
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj / Kup

Z Pozycjonistami na Bubeków i Członków!
[Jacek Dukaj „Wroniec” - recenzja]

Esensja.pl
Esensja.pl
„Wroniec” Jacka Dukaja to eksperyment bardzo ciekawy i bardzo odważny. Dziecięca wizja wydarzeń stanu wojennego w formie mrocznej baśni? Chyba nikt nie spodziewał się, że po „Lodzie” przyjdzie czas na taką historię.

Konrad Wągrowski

Z Pozycjonistami na Bubeków i Członków!
[Jacek Dukaj „Wroniec” - recenzja]

„Wroniec” Jacka Dukaja to eksperyment bardzo ciekawy i bardzo odważny. Dziecięca wizja wydarzeń stanu wojennego w formie mrocznej baśni? Chyba nikt nie spodziewał się, że po „Lodzie” przyjdzie czas na taką historię.

Jacek Dukaj
‹Wroniec›

EKSTRAKT:80%
WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułWroniec
Data wydania12 listopada 2009
Autor
Wydawca Wydawnictwo Literackie
ISBN978-83-08-04392-9
Format248s. 145×205mm; oprawa twarda
Cena39,90
WWW
Zobacz w
Wyszukaj wMadBooks.pl
Wyszukaj wSelkar.pl
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj / Kup
Sytuacja jest dość dziwna. O stanie wojennym, wydarzeniu w końcu niezwykle istotnym dla polskiej historii, nie powstały prawie żadne powieści podchodzące do tematu serio. Jest to o tyle zaskakujące, że – pomijając może całą kwestie oceny przyczyn jego wprowadzenia – podział na „dobrych” i „złych” jest całkiem klarowny. Tymczasem ze świecą szukać autora, który jakoś próbowałby mówić o tej tematyce1). Tym bardziej dziwi, że pierwsza pozycja poświęcona temu tematowi jest… dziecięcą fantasmagorią.
A może nie mam racji? A może jest zupełnie odwrotnie? A może do tematu poważnego trzeba najpierw podejść właśnie lżej, bez zadęcia i kombatanctwa, popkulturowo? Może właśnie to jest nasz polski problem, że od razu oczekujemy dzieł przekrojowych i analitycznych, podczas gdy pod nie trzeba przygotować grunt? Tak czy inaczej – jeśli „Wroniec” Jacka Dukaja jest jakimś gruntem w zakresie popularnego ujęcia, to raczej zbudowanym z nietypowych minerałów.
Zaskakuje, że właśnie taki temat na swoją kolejną powieść wziął Jacek Dukaj, choć w przypadku tego autora – przynajmniej po genialnych „Innych pieśniach” – raczej nic nie powinno zaskakiwać. Może ewentualnie długość – „Wroniec” ma objętość zapewne około połowy rozdziału przeciętnej powieści tego autora.
Bo „Wroniec” jest właśnie bardzo mroczną baśnią. Nadchodzi pewien mroźny grudniowy dzień roku 1981 i młody chłopiec Adaś, leżący w łóżku z gorączką, zaczyna przeżywać swoją wersję wydarzeń dnia, w którym nie było Teleranka, a u drzwi stanęła Załoga G. W historii Adasia nie ma żadnej Załogi G, jest natomiast tytułowy Wroniec, ogromny kruk, który w nocy przylatuje do domu chłopca i porywa jego tatę, mamę, babcię i siostrzyczkę. Adaś wraz z panem Betonem (milion procent normy!) wyrusza w dziwny świat na ich poszukiwanie.
Przyjęło się porównywać Dukaja do Lema i z pewnością jest ku temu nowa okazja. „Wroniec” jest bowiem tak właściwą dla twórcy „Bajek robotów” zabawą z językiem. Adaś w czasie swej wędrówki spotyka oczywiście – jak to w baśni – przeróżne postacie. Wszyscy bohaterowie są jakimś przetworzeniem realnych ról z okresu stanu wojennego. Wszędzie panoszą się Miłypanci (w mianowniku liczby pojedynczej: Miłypan) i MOMO w Złomotach, w wielkim domu możemy znaleźć Członków, ale wyjątkowo nieprzyjemni są Bubecy (w mianowniku l.p.: Bubek). Po drugiej stronie mamy walecznych, acz nieco naiwnych Pozycjonistów (nazwa pochodzi od stałych Pozycji, które zajmują), których jedyną bronią przeciw Wrońcowi i jego poplecznikom jest Ameryka (Dolarowa, Rewolwerowa, Kinowa i Gazetowa). Nie jest trudno odgadnąć pierwotne znaczenia tych słów (wszak już w latach 80. WRON wszystkim z wroną się kojarzył), a przyjemność obcowania z językową inwencją autora jest niemała. Zwłaszcza że Dukaj bawi się nie tylko słowotwórstwem, ale także melodią, rytmiką języka, uzupełnia tekst wierszami i piosenkami.
Chociaż, podobnie jak w „Bajkach robotów” Lema, „Wroniec” jest baśnią o konstrukcji zgodnej z obowiązkowymi regułami. Mały chłopiec wyrusza na ratunek rodzinie, poznaje różnych ludzi i stwory, z których część chce mu pomóc, a część wręcz przeciwnie, a jego główną bronią jest szczerość serca i intencji. Jednak najciekawsze jest to, jak Dukaj poradził sobie z faktem, że pełny happy end dla tej opowieści możliwy był dopiero 8 lat później. Bo, jak się okazuje, nie trzeba zwyciężyć strasznego Wrońca, by osiągnąć cel. Czasem wystarczy wyjąć zatrute pióro z serca pewnej osoby.
Ważne jednak jest to, że, pomimo jawnych odniesień nie tylko do Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, Służby Bezpieczeństwa, ZOMO czy Tajnych Współpracowników (to właśnie ci z piórem w sercu), „Wroniec” w większym stopniu nie odwołuje się do realnych postaci. W osobie tytułowego bohatera nie można odczytywać bezpośrednich aluzji do generała Jaruzelskiego, jedynie może największy Pozycjonista jest ewidentną figurą Wałęsy (choć pojawia się jedynie na chwilkę). Ale poza tym jednym wyjątkiem, postacie reprezentują idee, a nie ludzi. A tak zwykle bywa lepiej dla samego dzieła.
Z „Wrońcem” może być jednak pewien problem – czy powieść będzie w stanie dotrzeć do szerszej grupy odbiorców? Dla dzieci baśń jest zapewne nie do końca zrozumiała i raczej dość drastyczna (krew i śmierć jest w niej wyraźnie obecna). Jak wielu dorosłych będzie natomiast chciało sięgnąć po tak odmienną Dukajową historię? Cała nadzieja w tym, że Jacek Dukaj ma na tyle uznane nazwisko, że może sobie pozwolić na takie eksperymenty literackie. I chyba zresztą tak jest. Zapewniam jednak, że warto przyjrzeć się książce, także po to, by spośród lingwistycznych zabaw wyłuskać autentyczne emocje, nie tylko oparte na baśniowym uczuciu Adasia do swych bliskich, ale i na całkiem dorosłych relacjach między ludźmi w trudnych czasach.
Żadnych wątpliwości nie pozostawiają natomiast kapitalne ilustracje Jakuba Jabłońskiego – dla nich samych warto mieć „Wrońca”. Jeśli rzeczywiście w oparciu o tę stylistykę ma powstać film animowany, może to być naprawdę ciekawe wydarzenie artystyczne.
koniec
12 listopada 2009
1) Filmowcy przynajmniej próbowali – „Ostatni prom”, „Śmierć jak kromka chleba” czy „Rozmowy kontrolowane” nie są jakimiś wielkimi dziełami, ale wpadkami też ich raczej nazwać nie można.

Komentarze

21 XI 2009   12:13:05

Recenzja bardzo przejrzysta, dokładna i treściwa. Skłania do zapoznania się z nową książką Dukaja. KAPITALNE NAWIĄZANIE DO "BAJEK ROBOTÓW" LEMA!

Dodaj komentarz

Imię:
Treść:
Działanie:
Wynik:

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

PRL w kryminale: Cień zbrodniarza
Sebastian Chosiński

29 IX 2023

Akcja „Pensjonatu na Strandvägen” Jerzego Edigeya nie rozgrywa się w Polsce, ale dotyka spraw polskich. Polscy bohaterowie mają też luźny związek ze swoją komunistyczną ojczyzną – albo odwiedzają ją turystycznie, albo w celach biznesowych. To wszystko sprawia, że wydana w końcu lat 60. XX wieku książka łapie się do „PRL-u w kryminale”. Ostrzeżenie! Kto nie lubi spoilerów (nawet nieoczywistych), nie powinien czytać ostatniego akapitu.

więcej »

O pożytkach ze zdrowych zębów oraz powrót do Liszkowa
Wojciech Gołąbowski

24 IX 2023

Dziesiąty (jubileuszowy?) tom przygód Jakuba Wędrowycza, „Faceci w gumofilcach” Andrzeja Pilipiuka, ma lepsze i słabsze strony. Dobrze, że te lepsze zajmują więcej miejsca.

więcej »

PRL w kryminale: Polska Ludowa oczyma reportażysty
Sebastian Chosiński

22 IX 2023

„Cztery reportaże” Jerzego Edigeya to zbiór tekstów, które pierwotnie ukazały się w latach 1979-1982 w nadzwyczaj poczytnym miesięczniku Krajowej Agencji Wydawniczej „Ekspres Reporterów”. Trzy z nich – „Tajemnica Lasku Arkońskiego”, „Zbrodniczy cień przeszłości” oraz „Rzeka wódki w Wyszkowie” – to typowe opowieści kryminalne, które, gdyby tylko odpowiednio je opracować, mogłyby stać się podstawą całkiem udanych „powieści milicyjnych”.

więcej »

Polecamy

Wszyscy jesteśmy „numerem jeden”

Stare wspaniałe światy:

Wszyscy jesteśmy „numerem jeden”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Krótka druga wiosna „romansu naukowego”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Jak przewidziałem drugą wojnę światową
— Andreas „Zoltar” Boegner

Cyborg, czyli mózg w maszynie
— Andreas „Zoltar” Boegner

Narodziny superbohatera
— Andreas „Zoltar” Boegner

Pierwsza historia przyszłości
— Andreas „Zoltar” Boegner

Zobacz też

Inne recenzje

Esensja czyta: Grudzień 2009
— Jędrzej Burszta, Jakub Gałka, Anna Kańtoch, Marcin T.P. Łuczyński, Daniel Markiewicz, Beatrycze Nowicka, Monika Twardowska-Wągrowska, Mieszko B. Wandowicz, Konrad Wągrowski

Esensja czyta: Październik-listopad 2009
— Jędrzej Burszta, Jakub Gałka, Anna Kańtoch, Michał Kubalski, Marcin T.P. Łuczyński, Joanna Słupek, Mieszko B. Wandowicz, Konrad Wągrowski, Krzysztof Wójcikiewicz

Tegoż twórcy

O tym, czego nie boi się Dukaj
— Mieszko B. Wandowicz

Człowiek przeżywający
— Joanna Kapica-Curzytek

Przeczytaj to jeszcze raz: My nie marzniemy
— Anna Nieznaj

Przeczytaj to jeszcze raz: Dryf
— Beatrycze Nowicka

Nanomagia i chłopięce marzenia
— Beatrycze Nowicka

Wieczność porasta rdzą
— Justyna Lech

Scena za ciasna na Lód
— Karolina „Nem” Cisowska

Człowiek przekraczający
— Daniel Markiewicz

Esensja czyta: Luty-marzec 2010
— Jędrzej Burszta, Jakub Gałka, Anna Kańtoch, Daniel Markiewicz, Marcin Mroziuk

Esensja czyta: Październik-listopad 2009
— Jędrzej Burszta, Jakub Gałka, Anna Kańtoch, Michał Kubalski, Marcin T.P. Łuczyński, Joanna Słupek, Mieszko B. Wandowicz, Konrad Wągrowski, Krzysztof Wójcikiewicz

Tegoż autora

Kosmiczny redaktor
— Konrad Wągrowski

Statek szalony
— Konrad Wągrowski

Kobieta na szczycie
— Konrad Wągrowski

Przygody Galów za Wielkim Murem
— Konrad Wągrowski

Potwór i cudowna istota
— Konrad Wągrowski

Migające światła
— Konrad Wągrowski

Śladami Hitchcocka
— Konrad Wągrowski

Miliony sześć stóp pod ziemią
— Konrad Wągrowski

Tak bardzo chciałbym (po)zostać kumplem twym
— Konrad Wągrowski

Kac Vegas w Zakopanem
— Konrad Wągrowski

Copyright © 2000- – Esensja. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Jakiekolwiek wykorzystanie materiałów tylko za wyraźną zgodą redakcji magazynu „Esensja”.