Nie, to jeszcze nie koniec! Mogłoby się wydawać, że w latach 90. i na początku poprzedniej dekady wydano już wszystko, co miał w swoim dorobku literackim Philip K. Dick. Nic z tego. Od czasu do czasu pojawiają się na polskim rynku powieści, które dziwnym trafem umknęły wcześniej uwadze wydawców. Jak chociażby „Inwazja z Ganimedesa”, napisana przez autora „Ubika” do spółki z dużo mniej znanym pisarzem amerykańskim Rayem Nelsonem.
Narkotykowy trip z robalami w rolach głównych
[Philip K. Dick, Ray Nelson „Inwazja z Ganimedesa” - recenzja]
Nie, to jeszcze nie koniec! Mogłoby się wydawać, że w latach 90. i na początku poprzedniej dekady wydano już wszystko, co miał w swoim dorobku literackim Philip K. Dick. Nic z tego. Od czasu do czasu pojawiają się na polskim rynku powieści, które dziwnym trafem umknęły wcześniej uwadze wydawców. Jak chociażby „Inwazja z Ganimedesa”, napisana przez autora „Ubika” do spółki z dużo mniej znanym pisarzem amerykańskim Rayem Nelsonem.
Philip K. Dick, Ray Nelson
‹Inwazja z Ganimedesa›
Zawsze intrygowało mnie, jak – od strony czysto technicznej – powstają książki pisane przez duety. Kto tak naprawdę odpowiedzialny jest za fabułę (i jej rozwój), kto ma większy wpływ na dialogi, spod czyjej ręki wychodzą na przykład opisy przyrody i wewnętrznych przemyśleń bohaterów. Jak radzili sobie z tym
Bracia Strugaccy, a jak
Marina i Siergiej Diaczenkowie czy
Maj Sjöwal i Per Wahlöö? W końcu pisanie – obojętnie: prozy, liryki bądź dramatu – to akt bardzo osobisty, wręcz intymny, do którego twórcy zazwyczaj niechętnie dopuszczają osoby trzecie. Philip K. Dick zazwyczaj robił to w zaciszu gabinetu, z dala od wszystkich przerzucając na papier swoje fobie i obsesje. A jednak zdarzyło mu się – i to dwukrotnie – zaprosić do współpracy innych autorów. Zaszczyt ten spotkał Rogera Zelaznego („Deus irae”) oraz Raya Nelsona („Inwazja z Ganimedesa”). Choć gwoli ścisłości chronologia była odwrotna.
O ile Zelazny, gdy otrzymał propozycję od swego o kilka lat starszego kolegi po fachu, był już wtedy uznanym pisarzem (miał na koncie między innymi „Aleję Potępienia” i „Pana Światła”), o tyle Nelson – będący niemal rówieśnikiem Dicka – wciąż nie mógł się przebić do szerszego grona czytelników (i tak naprawdę nigdy mu się to nie udało). Czy więc tworzącemu w ekspresowym tempie kolejne powieści Philipowi potrzebny był po prostu „wyrobnik”, ktoś, kto odwali za niego czarną robotę, rozwijając jedynie pomysły podrzucone przez mistrza? Nie odpowiem Wam na to pytanie. By podjąć próbę tego, musiałbym najpierw dowiedzieć się, jakie partie książki wyszły spod ręki Dicka, a za jakie odpowiadał Nelson. Do tego przydałby się jeszcze wgląd do osobistych notatek obu pisarzy, z których wynikłoby zapewne, który z nich jaki koncept podrzucił koledze. Jedno jednak nie ulega wątpliwości: „Inwazja z Ganimedesa” jest z ducha Dickowska!
Nie brakuje w niej nawiązań do wcześniejszych książek autora „Słonecznej loterii”: niemal bezpośredniego do wydanych w 1963 roku „Tytańskich graczy” (gdzie mowa jest o najeździe na Ziemię przybyszów z największego księżyca Saturna) i pośredniego do wcześniejszego jeszcze o rok „Człowieka z Wysokiego Zamku” (gdzie pojawia się wizja okupowanych przez Japonię Stanów Zjednoczonych, w których spora część społeczeństwa idzie na bliską współpracę z wrogami). Nie inaczej dzieje się w „Inwazji…” – z tą różnicą, że okupanci przylecieli nie z Tytana, lecz z Ganimedesa (to, dla odmiany, największy naturalny satelita Jowisza) i – co najistotniejsze – w niczym nie przypominają ludzi. W książce nazywani są wprost beznogimi i bezrękimi robalami, co automatycznie nastawia czytelnika do nich negatywnie. Nawet jeżeli nie są tak paskudni – z wyglądu i z charakteru – jak robale wymyślone kilka lat wcześniej przez Roberta A. Heinleina na potrzeby jego „Kawalerii kosmosu” (1959). Swoją drogą nie należy mieć wątpliwości, że Dick i Nelson właśnie od twórcy „
Obcego w obcym kraju” dokonali tutaj pożyczki. Co świadczy o tym, że starali się być na bieżąco z tym, co proponują ich główni konkurenci.
Ale „Inwazja…” to nie tylko dowód na to, że Philip i Ray (a przynajmniej jeden z nich) na bieżąco czytali najważniejsze ukazujące się w Stanach czasopisma science fiction. Do fabuły napisanej wspólnie powieści wprowadzili bowiem także wątki świadczące o tym, że nie były im obce problemy społeczne i narodowościowe, z jakimi borykało się państwo amerykańskie w połowie lat 60. XX wieku (książka, chociaż wydana w 1967 roku, powstała dwa lata wcześniej). Nośnikiem tych idei jest postać zbuntowanego przeciwko ganimedejskim robalom (a tak naprawdę to przeciwko wszystkim) Negra o pseudonimie Percy X. To ukrywający się w górach charyzmatyczny przywódca ruchu oporu, który swoje narodziny – w wyobraźni Dicka i Nelsona – zawdzięcza legendarnemu bojownikowi o równouprawnienie Afroamerykanów Malcolmowi X, zamordowanemu w lutym 1965 roku w nowojorskim Harlemie. Organizacja Percy’ego może zaś kojarzyć się z Czarnymi Muzułmanami (względnie Narodem Islamu), z którymi Malcolm był niegdyś związany i których szeregi opuścił (co mogło doprowadzić do zamachu na jego życie). W pewnym sensie antycypuje też działalność radykalnych Czarnych Panter (1966), których era dopiero miała nadejść.
Powieść Dicka i Nelsona to także nieodrodne dziecko swoich czasów – epoki hipisów, wolności obyczajowej i seksualnej, jak również związanych z nimi narkotyków, a nade wszystko LSD (nie bez powodu Ray przyznawał się do tego, że to właśnie on zaznajomił Philipa z tą psychoaktywną substancją). Czytając „Inwazję z Ganimedesa”, niemal przez cały czas ma się wrażenie, że książka pisana była na haju. A im bliżej końca, tym bardziej jej autorzy „odpływali”. Stąd te wszystkie przedziwne bronie psioniczne, którymi posługują się najeźdźcy, a które wskutek zaskakującego zbiegu okoliczności trafiają w ręce rebeliantów. Opisane w książce skutki ich działania moją być – i pewnie są – osobistymi relacjami obu pisarzy z narkotykowych tripów. Mimo to – i za to należy się Dickowi i Nelsonowi szczególna pochwała – jakimś cudem udaje im się utrzymać fabułę w ryzach i w finale w miarę logicznie poskładać wszystko w całość. W efekcie dotarłszy do ostatniej strony, czytelnik ma prawo czuć smutek z powodu wymuszonego pożegnania z robalem Mekkisem, Percym X, Joan Hiashi, Gusem Swenesgardem czy – choć to rozstanie następuje de facto już wcześniej – doktorem Rudolphem Balkanim.

Zapomniałeś wspomnieć o maksymalnym seksizmie. Postać Joan jest... bo ja wiem... jak porno-lalka?