Klasyka kina radzieckiego: Zanim wybije północ. Ta Północ! [Eldar Riazanow „Zakręt szczęścia” - recenzja]Esensja.pl Esensja.pl W Związku Radzieckim istniała tradycja realizacji komedii obyczajowych, których akcja rozgrywała się w okresie noworocznym. Przodował w tym Eldar Riazanow, który praktycznie w każdej dekadzie swojej kariery reżyserskiej dostarczał spragnionym dobrej zabawy widzom jeden taki obraz. W latach 60. był to „Zakręt szczęścia” – opowieść, jak wiele z jego filmów, oparta na autentycznym wydarzeniu.
Klasyka kina radzieckiego: Zanim wybije północ. Ta Północ! [Eldar Riazanow „Zakręt szczęścia” - recenzja]W Związku Radzieckim istniała tradycja realizacji komedii obyczajowych, których akcja rozgrywała się w okresie noworocznym. Przodował w tym Eldar Riazanow, który praktycznie w każdej dekadzie swojej kariery reżyserskiej dostarczał spragnionym dobrej zabawy widzom jeden taki obraz. W latach 60. był to „Zakręt szczęścia” – opowieść, jak wiele z jego filmów, oparta na autentycznym wydarzeniu.
Eldar Riazanow ‹Zakręt szczęścia›EKSTRAKT: | 70% |
---|
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %  |
---|
Zaloguj, aby ocenić |
---|
| Tytuł | Zakręt szczęścia | Tytuł oryginalny | Зигзаг удачи | Reżyseria | Eldar Riazanow | Zdjęcia | Władimir Nachabcew | Scenariusz | Emil Braginski, Eldar Riazanow | Obsada | Jewgienij Leonow, Irina Skobcewa, Walentina Tałyzina, Jewgienij Jewstigniejew, Aleksiej Gribow, Gotlib Roninson, Gieorgij Burkow, Walerina Tieliczkina, Swietłana Starikowa, Boris Susłow, Antonina Dmitrijewa, Nina Sazonowa, Wiktor Szulgin, Zinowij Gierdt | Muzyka | Andriej Pietrow | Rok produkcji | 1968 | Kraj produkcji | ZSRR | Czas trwania | 83 min | Gatunek | dramat, komedia | Zobacz w | Kulturowskazie | Wyszukaj w | Skąpiec.pl | Wyszukaj w | Amazon.co.uk |
Kinematografia radziecka miała olbrzymie szczęście, doczekując się co najmniej trzech wybitnych reżyserów, którzy specjalizowali się w filmach komediowych. Przez lata dostarczali oni radości milionom widzów w całym Kraju Rad, a ich dzieła biły prawdziwe rekordy popularności. To Gieorgij Danielija, Leonid Gajdaj oraz bohater dzisiejszego odcinka cyklu – Eldar Aleksandrowicz Riazanow (1927-2015). Gościł on już na łamach „Esensji” wielokrotnie, głównie właśnie w ramach „Klasyki kina radzieckiego”. Mogliście przeczytać o takich klasycznych jego obrazach, jak – w ujęciu chronologicznym – „ Noc sylwestrowa” (1956), „ Proszę o książkę zażaleń” (1965), „ Niezwykłe przygody Włochów w Rosji” (1973), „ Ironia losu, czyli Szczęśliwego Nowego Roku” (1975), „ Biurowy romans” (1977), „ Garaż” (1979), „ Dworzec dla dwojga” (1982), „ Gorzki romans” (1984) oraz „ Zapomniana melodia na flet” (1987). Dzisiaj listę ten uzupełnia powstały w drugiej połowie lat 60. ubiegłego wieku „Zakręt szczęścia” (niekiedy tłumaczony także jako „Zakręt sukcesu”). Był on drugim – po „Złodzieju samochodów” (1966) – wspólnym dziełem Riazanowa i scenarzysty Emila Wieniaminowicza Braginskiego (1921-1998), którzy w następnych latach stworzyli więcej niż udany duet artystyczny. Przyszłe scenariusze wcześniej często publikowali w prasie branżowej jako opowiadania (względnie nowele) bądź sztuki teatralne. W przypadku „Zakrętu szczęścia”, który był siódmym pełnometrażowym filmem Eldara Aleksandrowicza, wykorzystali pierwszą opcję, a oparli się na wydarzeniu, jakie zaistniało w rzeczywistości. Potraktowali je jako punkt wyjścia do opowieści momentami dramatycznej, ale koniec końców optymistycznej. Jak było z prawdziwym bohaterem tej historii – prawdopodobnie dzisiaj nie da się już dociec (ale biorąc pod uwagę to, w jaki sposób działał system sowiecki, to skoro jego postępek został wykryty, raczej nie mógł liczyć na łagodny wymiar kary). Zdjęcia kręcono w Moskwie zimą (w styczniu i lutym) 1968 roku, a premiera filmu odbyła się – i nieprzypadkowo wybrano taki termin – 30 grudnia. Był to bowiem obraz noworoczno-świąteczny (i nie chodzi tu wcale o Boże Narodzenie, którego w ZSRR przecież, przynajmniej oficjalnie, nie obchodzono). „Zakręt szczęścia” cieszył się dużym powodzeniem, chociaż do rekordów, jakie biły inne dzieła Riazanowa, było mu daleko – w ciągu kolejnych dwunastu miesięcy od daty premiery obejrzało go niemal 23 miliony widzów. W każdym razie wystarczyło, aby odtrąbić sukces.  Głównym bohaterem jest Wołodia (Władimir) Antonowicz Oriesznikow, czterdziestoletni skromny fotograf pracujący w państwowym zakładzie fotograficznym „Sowriemiennik”. Mieszka skromnie, wynajmuje pokój w komunałce, prowadzi życie nieskrępowanego niczym kawalera. Chociaż kobiety nie są mu wcale obojętne – flirtuje z Olą, bankową kasjerką, lecz przede wszystkim podoba mu się dojrzała Lidia Siergiejewna, jego koleżanka z pracy. Ale cóż, ona akurat ma męża, rentgenologa, który jest w niej zakochany do tego stopnia, że dał się wziąć pod pantofel. Zarobki pracowników „Sowriemiennika” sprawiają, że z trudem wiążą oni koniec z końcem, nawet dorośli ludzie – jak ekspedientka Alewtina Wasiljewna – wciąż mieszkają ze swoimi starymi rodzicami. Wołodia też chętnie przeniósłby się do własnego lokum, kupiłby nowoczesny aparat fotograficzny – tylko za co? W kłopotach finansowych kolektyw stara się przychodzić sobie ze wsparciem, tworząc kasę wzajemnej pomocy, do której każdego miesiąca wpłacana jest określona kwota. Wypłacić ją można jedynie za zgodą wszystkich członków. I otóż krótko przed nastaniem Nowego Roku Oriesznikow postanawia pożyczyć sobie pieniądze z kasy, nie pytając innych o pozwolenie.  Nie, wcale nie ma złych intencji. Wie, jakie kłopoty przeżywa jego zakład, który nie wyrobił rocznego planu zdjęć. Ale z drugiej strony, jak to zrobić, kiedy używają przestarzałego sprzętu, a na kupno nowoczesnego ich nie stać. Wołodia bierze więc pieniądze z kasy, aby kupić w banku obligację na odbywającą się co roku z okazji Nowego Roku loterię. Jeśli przegra – zwróci własne pieniądze, jeśli wygra – zwróci kasę z wygranej, na dodatek będzie mógł też odpalić coś pozostałym. Los sprawia, że Oriesznikow wygrywa – i to nie sto, nie pięćset, nawet nie tysiąc, ale astronomiczną kwotę dziesięciu tysięcy rubli. W czasie losowania, jakie odbywa się w miejskim teatrze przy pełnej widowni, obecna jest również Alewtina – widząc, co się stało, nabiera podejrzeń co do pochodzenia pieniędzy, za które Wołodia kupił szczęśliwą obligację. Kiedy okazuje się, że wydał na to ich wspólne pieniądze, w zakładzie wybucha afera. Mężczyzna zostaje uznany za złodzieja, a jego główną oskarżycielką staje się… Lidia Siergiejewna (co musi boleć go szczególnie). Przy okazji wychodzą też na jaw inne zadawnione urazy, a z biegiem czasu widz coraz częściej zadaje sobie pytanie, na czym tak naprawdę zależy urażonym pracownikom zakładu fotograficznego – chcą sprawiedliwości czy też udziału w podziale łupu? Powiedzmy sobie szczerze: to nie jest najlepszy film Riazanowa, chociaż posiada wszystkie istotne elementy jego stylu. Jest śmieszno-gorzki, jednocześni bawi i wzrusza, a między wierszami przemyca wiele spostrzeżeń na temat radzieckiej rzeczywistości (które niekoniecznie podobały się cenzurze). Pod wieloma względami przypomina późniejszy o dekadę „ Garaż”, gdzie również obserwujemy perypetie grupy osób, które próbują osiągnąć konsensus w sprawie, jaka ich poważnie dzieli. Tyle że w „Zakręcie śmierci” ostrze satyry obyczajowej jest nieco stępione; Eldar Aleksandrowicz nie osiągnął jeszcze tego poziomu ironii, jaki pojawił się w jego kolejnych filmach (zwłaszcza w „ Zapomnianej melodia na flet”). Inna sprawa, że w dziele z 1968 roku tak samo istotne, co odmalowanie różnorodnych ludzkich charakterów, jest także sportretowanie osób znajdujących się na życiowym rozdrożu, niekiedy rozpaczliwie szukających swojej drugiej połówki (vide Alewtina, Ola, poniekąd sam Wołodia) bądź nieszczęśliwych w dotychczasowych związkach (Lidia). Fabule brak jednak zwartości – może dlatego, że Riazanow i Braginski nie rozumieli się jeszcze tak dobrze, jak to będzie w następnych latach, a może wynikło raczej z faktu, że pisząc pierwotnie nowelę, a nie przeznaczoną na scenę sztukę, nie zdołali odpowiednio „zbudować” postaci. Tym bardziej że wykonawców najważniejszych ról mieli pierwszorzędnych. Wołodię Oriesznikowa zagrał Jewgienij Leonow („ Dworzec Białoruski”, „ Łzy płynęły”), Lidię Siergiejewnę – zmarła 20 października tego roku wdowa po Siergieju Bondarczuku Irina Skobcewa („ Wojna i pokój”, „ Oni walczyli za Ojczyznę”), Alewtinę – Walentina Tałyzina („ Kuter Iwana”, „ Afonia”), natomiast jej narzeczonego z ogłoszenia Iwana – Jewgienij Jewstigniejew („ 9 dni jednego roku”, „ Witajcie – wstęp wzbroniony”). W epizodach też nie zabrakło świetnych aktorów: w dyrektora zakładu fotograficznego Kiryła Iwanowicza Połotiencewa wcielił się na przykład Aleksiej Gribow („ Pierwsza Konna”, „ Przysięga”), w męża Lidii – Gotlib Roninson („ Dwanaście krzeseł”), w retuszera Pietię – Gieorgij Burkow („ Kalina czerwona”, „ Nieszczęście”), a w kasjerkę Olę – Walentina Tieliczkina („ Początek”, „ To niemożliwe!”). Większość z nich później jeszcze wielokrotnie współpracowała z Riazanowem; podobnie zresztą jak operator Władimir Nachabcew (nieustannie od 1964 do 1980 i okazjonalnie w 1996 roku) oraz kompozytor Andriej Pietrow (w latach 1966-2003). „Zakręt śmierci” był więc jedną z ich pierwszych zrealizowanych razem prac, gdy jeszcze się docierali. Stąd i pewne niedoskonałości, które jednak nie umniejszają radości, jaką przynosi seans. 
|