Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 24 marca 2023

Komiks Roku 2022 – nominacje
Podobnie jak przez kilka ostatnich lat, przedstawiamy Wam listę najlepszych premier komiksowych minionych 12 miesięcy wybranych przez redakcję Esensji. W tym roku jest to 45 pozycji, na które będziecie mogli zagłosować, by ustalić listę czytelniczą.
Sprawa prywatna: Odc. 3. Gdzie kobieta nie może, tam lokaja pośle
Dopuszczenie do ucieczki zabójcy to dla policji zaledwie początek nadchodzących komplikacji, bo w efekcie zainteresowania się sprawą przez media zatroskani obywatele zasypują funkcjonariuszy doniesieniami o rzekomych miejscach pobytu zbiega. Z kolei Arturo Quiroga nie zmienia swego stosunku do poczynań siostry, dlatego Marina – aby kontynuować swe prywatne śledztwo – najpierw musi wydostać się spod troskliwej opieki jego podwładnych.
The Last of Us: Odc. 3. Love story w zniszczonym świecie
Dzięki poświeceniu Tess możliwa jest dalsza wędrówka pary głównych bohaterów, ale szybko staje się oczywiste, że muszą oni jak najszybciej uzupełnić swój ekwipunek. Z tego powodu chcą jak najszybciej dotrzeć do domu Franka i Billa, z którymi Joel czasami prowadził interesy. Pewnym zaskoczeniem jest zaś to, że opowieść o losach tych dwóch mężczyzn w praktyce zdominowała cały ten odcinek.
Najlepszy tata, na świecie
Stwierdzenie, że główny bohater mangi „Samotny wilk i szczenię” nie spełnia standardów wychowawczych współczesnego świata, byłoby grubym niedopowiedzeniem. Mężczyzna bowiem regularnie zabiera swoje trzyletnie dziecko do pracy. Nie byłoby może w tym nic złego, gdyby nie fakt, że jest on… płatnym zabójcą. A że jest bardzo pracowity, zabija dziesiątki osób, na oczach swojego syna. Obmyśla przy tym skomplikowane intrygi w celu wykonania poszczególnych zadań, ryzykując nie tylko swoim życiem, ale także życiem swojego syna. „Jeśli tata nie wróci – zwraca się do niego pewnego razu – ty też umrzesz”.
Czasy się zmieniają, lecz zasady nie
„Szczypta nienawiści” to godna kontynuacja dotychczasowych powieści Abercrombiego. Przez lata, jakie upłynęły od wydarzeń opisanych w „Ostatecznym argumencie królów” sporo zdążyło się zmienić w świecie, ale motywacje bohaterów pozostały w gruncie rzeczy takie same.
Moralność przyszłości
Choć „Płomień” to powieść sf, najważniejsze wątki nie mają tu z fantastyką naukową zbyt wiele wspólnego. A przynajmniej nie w sposób, jakiego moglibyśmy się spodziewać. Magdalena Salik zadaje pytania o moralność w świecie, w którym technologia wykracza daleko poza rzeczy, które śniły się filozofom.
Krew bizonów
Podobno western, jako gatunek, umarł śmiercią naturalną. Ale chyba tylko w kinie, bo komiksy o Dzikim Zachodzie wciąż mają się świetnie, o czym świadczy album "Buffalo Runner" wydany przez Lost In Time.
Migające światła
„Aftersun”, niespieszne, nieoczywiste dzieło, może znużyć. Bo rzeczywiście nie tak znów wiele w tym filmie się dzieje. Ale jeśli dotrze do Was na poziomie bardziej ukrytych znaczeń, na poziomie synchronizacji z własnymi wspomnieniami, emocjami, może stać się jednym z najważniejszych filmów 2023 roku.

Filmy

Magazyn CCXXIV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

kinowe

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

Zapowiedzi

kinowe

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

Marek T. Nowakowski
‹Śmierć w samochodzie›

EKSTRAKT:	70%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Śmierć w samochodzie
Data premiery	31 października 1974
Reżyseria	Marek T. Nowakowski
Zdjęcia	Wojciech Brydziński, Wojciech Frankowski, Hubert Jakubowski, Dariusz Łukasik
Scenariusz	Zygmunt Zeydler-Zborowski
Obsada	Janusz Zakrzeński, Wieńczysław Gliński, Zygmunt Maciejewski, Mieczysław Milecki, Józef Osławski, Piotr Pawłowski, Stefan Śródka, Saturnin Żórawski, Anna Wróblówna, Wanda Koczeska, Elżbieta Dmochowska, Justyna Kreczmarowa, Danuta Nagórna, Halina Rowicka, Jolanta Wołłejko
Muzyka	Danuta Józefowicz
Rok produkcji	1974
Kraj produkcji	Polska
Cykl	Teatr Sensacji „Kobra”
Czas trwania	72 min
Gatunek	kryminał
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

„Kobra” i inne zbrodnie: Major Downar na tropie

Sebastian Chosiński

Dzisiaj aż trudno w to uwierzyć, ale peerelowska kinematografia kompletnie zmarnowała popkulturowy potencjał tkwiący w postaci wykreowanego przez Zygmunta Zeydlera-Zborowskiego oficera MO Stefana Downara. Był on bohaterem kilkudziesięciu „powieści milicyjnych”, a na ekranie pojawił się zaledwie raz – w będącej adaptacją „Gościa z Londynu” zrealizowanej w ramach Teatru Sensacji „Kobra” „Śmierci w samochodzie”.

Sebastian Chosiński

„Kobra” i inne zbrodnie: Major Downar na tropie

Marek T. Nowakowski
‹Śmierć w samochodzie›

EKSTRAKT:	70%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Śmierć w samochodzie
Data premiery	31 października 1974
Reżyseria	Marek T. Nowakowski
Zdjęcia	Wojciech Brydziński, Wojciech Frankowski, Hubert Jakubowski, Dariusz Łukasik
Scenariusz	Zygmunt Zeydler-Zborowski
Obsada	Janusz Zakrzeński, Wieńczysław Gliński, Zygmunt Maciejewski, Mieczysław Milecki, Józef Osławski, Piotr Pawłowski, Stefan Śródka, Saturnin Żórawski, Anna Wróblówna, Wanda Koczeska, Elżbieta Dmochowska, Justyna Kreczmarowa, Danuta Nagórna, Halina Rowicka, Jolanta Wołłejko
Muzyka	Danuta Józefowicz
Rok produkcji	1974
Kraj produkcji	Polska
Cykl	Teatr Sensacji „Kobra”
Czas trwania	72 min
Gatunek	kryminał
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Biorąc pod uwagę, jak popularnym był w czasach Polski Ludowej pisarzem i ile pozostawił po sobie książek kryminalnych (zresztą całkiem przyzwoitej jakości), niełatwo zrozumieć fakt, że jego dorobek został niemal całkowicie pominięty przez autorów telewizyjnych i filmowych. Twórczość Zygmunta Zeydlera-Zborowskiego (1911-2000) doczekała się bowiem jedynie dwóch inscenizacji teatralnych przygotowanych z myślą o „małym ekranie” („Kto zabił śmierć”, 1968; „Śmierć w samochodzie”, 1974); z kolei opublikowana w 1976 roku „powieść milicyjna” „Bardzo dobry fachowiec” stała się kanwą „Przerwanego urlopu” (1987), czyli ostatniego odcinka serialu „07 zgłoś się”. By dopasować jej fabułę do wymogów cyklu realizowanego głównie przez Krzysztofa Szmagiera, majora Stefana Downara zastąpiono porucznikiem Sławomirem Borewiczem. W efekcie Downar w telewizji pojawił się tylko raz – w „Śmierci w samochodzie”. Miał za to niezapomnianą twarz Janusza Zakrzeńskiego.

Stefan Downar – były powstaniec warszawski, który po jego upadku został wywieziony do obozu na terenie III Rzeszy, skąd wrócił od razu po zakończeniu wojny, aby wstąpić do Milicji Obywatelskiej – po raz pierwszy zaistniał w nawiązującym tematycznie do „Złego” Leopolda Tyrmanda „Czarnym mercedesie” (1958). Był wtedy zaledwie porucznikiem, ale szybko awansował: w wydanej pięć lat później „Akcji Rudolf” tytułowano go już kapitanem, natomiast w wydanym po kolejnych pięciu latach „Gościu z Londynu”, który posłużył jako literacka podstawa „Śmierci w samochodzie” – majorem. Te nagłe awanse – z książki na książkę – mogą zaskakiwać, prawda? Tyle że one wcale nie były takie nagłe. Po prostu aż do końca lat 60. XX wieku Zeydler-Zborowski nie miał szczęścia do wydawców. „Gość z Londynu”, czyli trzecia książka z Downarem w roli głównej, była w rzeczywistości szesnastą pozycją w serii.

Wcześniejsze ukazywały się głównie jako tak zwane „gazetowce”. Do najwartościowszych z nich należały: „Szlafrok barona Boysta” (1958-1959), „Zaczęło się w sobotę” (1960), „Dr Orłowski prowadzi śledztwo” (1963), „Szantaż” (1963-1964), „Fioletowy szal” (1965), który w połowie lat 70. wydany został przez Iskry jako „Koty Leokadii Kościelnej”, oraz „Dwa oblicza Julii” (1967-1968), które z kolei to samo wydawnictwo po trzynastu latach przemianowało w wersji książkowej na „Sekret Julii”. Do chwili, w której reżyser Marek T. Nowakowski (1926-2014) zabrał się za pracę nad „Śmiercią…”, Zeydler-Zborowski dorzucił przynajmniej dziesięć kolejnych historii z tym bohaterem (pięć z nich ukazało się w serii „Ewa wzywa 07…”). Czemu służy ta przydługa wyliczanka? Udowodnieniu faktu, że gdy 31 października 1974 roku w czwartkowym Teatrze Sensacji „Kobra” odbyła się premiera adaptacji „Gościa z Londynu”, major Stefan Downar – oficer Komendy Głównej Milicji Obywatelskiej w Warszawie – był bez wątpienia najpopularniejszym bohaterem peerelowskich „powieści milicyjnych”.

Jak ma się spektakl telewizyjny do jego pierwowzoru literackiego? Inscenizując „Gościa z Londynu”, Marek T. Nowakowski i pomagająca mu w tym Ewa Vogtman-Budny, która odpowiedzialna była za bezpośrednią pracę na planie telewizyjnym, postanowili oddać tak wiernie fabułę powieści, jak tylko było to możliwe. Należało bowiem liczyć się z pewnymi ograniczeniami, wynikającymi głównie z tego, że zdecydowaną większość scen realizowano w zamkniętym studiu. Owszem, dorzucono do tego zdjęcia plenerowe (podobnie jak w omawianym wcześniej „Irydzie”), ale stanowiły one zaledwie niewielki procent całości. Trudno było więc kryminalnej historii wymyślonej przez Zygmunta Zeydlera-Zborowskiego nadać rozmach, na jaki zasługiwała i co byłoby możliwe jedynie w przypadku realizacji filmu (czy to telewizyjnego, czy też kinowego). Dlatego niektóre wątki uproszczono. Z całej ekipy milicyjnych współpracowników głównego bohatera pozostawiono jedynie pojawiającego się na drugim planie porucznika Olszewskiego (w którego wcielił się Józef Osławski), rezygnując tym samym z postaci pułkownika Leśniewskiego (bezpośredniego przełożonego Downara), majora kontrwywiadu SB Jana Stasiaka czy najbliższego przyjaciela Stefana, Karola Walczaka.

Ale poza tym wszystko jest już „po bożemu”. A może raczej powinienem stwierdzić „po milicyjnemu”, czyli w należytym porządku… Jakby nie było, cała opowieść zaczyna się od głupiego żartu, jaki mieszkający samotnie w Aninie krawiec Kunter (Mieczysław Milecki, czyli reżyser Suchecki z „300 tysięcy w nowych banknotach”, jednego z początkowych odcinków „07 zgłoś się”) robi swojemu wścibskiemu sąsiadowi Kazimierzowi Stefańskiemu (Stefan Śródka, pamiętany głównie jako „nestor” węglarzy w „Misiu” Stanisława Barei). Wiedząc, że ten notorycznie podgląda go przez okno od ulicy, w pokoju, do którego ma wgląd, układa na podłodze przykrytego prześcieradłem manekina. Stefański dochodzi do wniosku, że to trup, ale nie chce sam zawiadamiać milicji, bo wtedy wydałoby się, że notorycznie inwigiluje krawca, więc alarmuje swoją siostrzenicę, Monikę (młodziutka Halina Rowicka, która kilka lat później odziedziczy po Joannie Pacule rolę Ewy, przyszłej żony Andrzeja Talara, w serialu „Dom”). Ta natomiast udaje się do swojego przełożonego, którym okazuje się… major Downar. Oficer wysyła na miejsce zdarzenia ekipę, która stwierdza jedynie, że wuj Moniki został zwyczajnie wystrychnięty na dudka.

Jak to się ma do kolejnego wątku spektaklu, czyli – tym razem już jak najbardziej realnego, nie wyimaginowanego – trupa znajdującego się w samochodzie zaparkowanym w garażu willi inżyniera Wernera (Wieńczysław Gliński, który sześć lat wcześniej wcielił się w majora MO Kortę w „Irydzie”)? Chociaż wymagało to od autora nieco ekwilibrystyki, ostatecznie udało się oba motywy połączyć ze sobą, co trzeba uznać za swoisty majstersztyk w wykonaniu Zeydlera-Zborowskiego. Po odkryciu zwłok u Wernerów pojawiają się funkcjonariusze w niebieskich mundurach, którym przewodzi major Downar. Okazuje się, że zabity – jak się potem okazuje, w wyniku uderzenia kastetem w tył głowy – to tytułowy „gość z Londynu”, niejaki Edward Sosnowski, który skorzystał z dachu nad głową w domu Wernerów dzięki rekomendacji swojego londyńskiego znajomego, będącego niegdyś kompanem inżyniera. Werner jest przerażony odkryciem dokonanym w garażu, zdaje sobie bowiem sprawę z tego, że jego chorobliwa zazdrość o żonę Weronikę (Wanda Koczeska, etatowa odtwórczyni ról w „Kobrach”, co Stanisław Bareja podkreślił nawet w jednym z dialogów w „Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz”) jest powszechnie znana. Milicja może więc uznać, że zamordował Sosnowskiego, ponieważ ten adorował jego małżonkę.

To byłoby najprostsze rozwiązanie kryminalnej zagadki i major musi je również brać pod rozwagę. Ale zanim – ewentualnie – oskarży Wernera, musi znaleźć jeszcze odpowiedź na pytanie, co sprowadziło Polaka z Londynu do ojczyzny? Zaczyna więc szeroko zakrojone śledztwo, które prowadzi go do mieszkającej w Warszawie siostry Sosnowskiego, Marii Zagórzyckiej (zmarła przed niespełna półtora rokiem Danuta Nagórna, filmowa babcia Tomasza Beksińskiego w „Ostatniej rodzinie”) i jej męża, uzależnionego od morfiny lekarza-dentysty (Saturnin Żórawski, niezapomniany wiceminister Zawodny z „Czterdziestolatka”). Do Leokadii Rumickiej (Justyna Kreczmarowa, która w kinie zadebiutowała krótko po wojnie w „Ulicy Granicznej” Aleksandra Forda), znajomej zamordowanego jeszcze z czasów przedwojennych, i jej drugiego męża, prezesa spółdzielni Zenona Rumickiego (Piotr Pawłowski, ojciec Władysława Niwińskiego, głównego bohatera „Polskich dróg”). Ba! musi pofatygować się nawet do Białej Podlaskiej, aby spotkać się z niejaką Stefanią Kiełbińską (Jolanta Wołłejko). Przy okazji trafia na ślad dziwnego wypadku samochodowego, w którym trzy lata wcześniej pod Radzyniem zginęli mężowie Leokadii, Karol Płaszewski, i Sabiny Millerowej (Anna Wróblówna), Wilhelm Miller.

Major Downar to świetny oficer, któremu nie brakuje inteligencji. Łączy więc ze sobą coraz to nowe fakty i nabiera coraz bardziej realnych podejrzeń, ale aby wywabić mordercę z ukrycia, musi posłużyć się podstępem. Ryzykownym, bo może on, gdyby milicja wykazała się nieudolnością, doprowadzić do jeszcze jednej śmierci. Ale przecież na telewizyjnym ekranie w czasach Gierkowskiej „propagandy sukcesu” taka sytuacja nie miała prawa się wydarzyć. O czym zresztą wiedzieli wszyscy, którzy czytali wcześniej „Gościa z Londynu”. Ekranowy Downar, przywdziany w emploi Janusza Zakrzeńskiego, prezentuje się pod każdym względem wyśmienicie: idealnie skrojony mundur czyni go jeszcze bardziej męskim, w stroju cywilnym wygląda zaś wyjątkowo przystojnie i zniewalająco. Nie wiem wprawdzie, jak na tę kreację zareagował Zygmunt Zeydler-Zborowski, ale trudno mi wyobrazić sobie kogoś, kto bardziej pasowałby do tej roli. Aż żal, że skończyło się tylko na jednym podejściu do tematu. Na marginesie mówiąc, to w ogóle jest doskonale zagrana „Kobra”, zwłaszcza przez męską część obsady, głównie Pawłowskiego, Mileckiego, Śródkę, Glińskiego i Żórawskiego. Absolutna klasyka Teatru Sensacji!

31 stycznia 2023

Komentarze

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

„Kobra” i inne zbrodnie: Oko wykol Krukowi!
Sebastian Chosiński

21 III 2023

Witold Pyrkosz nadawał się do roli nieuczciwego kasjera bankowego Zenona Kruka idealnie! Gra bohatera, który nie rzuca się w oczy, więc tym samym nie wzbudza żadnych podejrzeń. A przynajmniej tak mu się wydaje. Jego wewnętrzny spokój pewnego dnia pryska jednak jak bańka mydlana… Historię wymyśloną przez Feliksa Falka wyreżyserował inny mistrz – Ryszard Bugajski. A jej tytuł brzmi tak niewinnie: „Kiedy się ze mną podzielisz?”

więcej »

Z filmu wyjęte: Dekoracje waść niszczysz!
Jarosław Loretz

20 III 2023

Drogi potencjalny twórco, pamiętaj, żeby na filmowy plan nie zapraszać zbyt krzepkich aktorów. W końcu scenografia przyda się jeszcze w kontynuacjach, a budżet rzadko kiedy jest z gumy.

więcej »

„Kobra” i inne zbrodnie: Gestapo, szaleniec i… „afera brylantowa”
Sebastian Chosiński

14 III 2023

Wyreżyserowana przez Ireneusza Kanickiego „Toccata” autorstwa Macieja Z.(enona) Bordowicza to jeden z najbardziej tajemniczych spektakli Teatru Sensacji „Kobra”. Dość powiedzieć, że po ponad półwieczu od jego powstania wciąż nie sposób odpowiedzieć jednoznacznie na pytanie, czy do jej emisji we wrześniu 1971 roku rzeczywiście doszło. Cieniem na przedstawieniu kładą się również późniejsze tragiczne losy reżysera i jego nie do końca wyjaśniona śmierć.

więcej »